วิชาธรรม นักธรรมชั้นเอก 2560

ปัญหาและเฉลยวิชาธรรม นักธรรมชั้นเอก สอบในสนามหลวง

วันจันทร์ที่๖ พฤศจิกายน พุทธศักราช๒๕๖๐ 

๑.                                  ลักษณะเช่นใดบ้าง เป็นเครื่องก าหนดให้รู้ว่าสังขารทั้งหลา?

จงอธิบาย

ตอบ ๑. ก าหนดรู้ในทางง่ายด้วยความเกิดขึ้นในเบื้องต้น และความสิ้น ในเบื้องปลาย

๒. ก าหนดรู้ในทางละเอียดกว่านั้น ด้วยความแปรในระหว่างเกิดแล ๓. ก าหนดรู้ในทางสุขุม ด้วยความแปรแห่งสังขารในชั่วขณะหนึ่ง ๆ

ไม่คงที่อยู่นาน เช่น ความรู้สึกสุขทุกข์ เป็นต้น ฯ

๒.                                ทุกขลักขณะ และ ทุกขานุปัสสนา เป็นอย่างเดียวกันหรือต่าง? จงอธิบาย

ตอบ  ต่างกันคือ

ทุกขลักขณะ ได้แก่ ลักษณะที่เป็นทุกข์แห่งสังขาร เพราะถูกบี

จากปัจจัยต่าง ๆ

ทุกขานุปัสสนา ได้แก่ ปัญญาพิจารณาเห็นสังขารว่าเป็นทุกข์ ฯ

๓.                               ตัณหา เมื่อเกิดขึ้นย่อมเกิดที่ไหนและเมื่อดับย่อมดับที?

ตัณหานั้นย่อมสิ้นไปเพราะธรรมอะไร?

ตอบ    เมื่อเกิดขึ้นย่อมเกิดในสิ่งเป็นที่รักที่ยินดีในโลก เมื่ ในสิ่งเป็นที่รักที่ยินดีในโลก ฯ เพราะวิราคะ คือพระนิพพาน ฯ

๔.                               พระบาลีว่า“ปญฺ าย ปริสุชฺฌติ บุคคลย่อมหมดจดด้วยปัญญา” มีอธิบายอย่างไร?

ตอบ    มีอธิบายว่า ผู้พิจารณาเห็นด้วยปัญญาว่า สังขารไม่เที่ยง เป็ อนัตตา เกิดความเบื่อหน่ายแล้ววางเฉยในสังขารนั้น ไม่ยินดีไม่ ได้บรรลุอริยมรรคอริยผล ความหมดจดย่อมเกิดด้วยปัญญาอย่างนี้ ฯ

๕.                               ในวิมุตติ๕วิมุตติใดจัดเป็น อริยมรรค อริยผล? นิพพาน ตอบ สมุจเฉทวิมุตติ จัดเป็น อริยมรรค

ปฏิปัสสัทธิวิมุตติ จัดเป็น อริยผล นิสสรณวิมุตติ จัดเป็น นิพพาน ฯ

๖.                                จงจัดมรรค๘ เข้าในวิสุทธิ๗มาดู

ตอบ    สัมมาวาจาสัมมากัมมันตะ สัมมาอาชีวะ จัดเข้าในสีลวิสุทธิ สัมมาวายามะ สัมมาสติ สัมมาสมาธิ จัดเข้าในจิตตวิสุทธิ สัมมาทิฏฐิ สัมมาสังกัปปะ จัดเข้าในทิฏฐิวิสุทธิ กังขาวิต มัคคามัคคญาณทัสสนวิสุทธิ ปฏิปทาญาณทัสสนวิสุทธิ ญาณท

๗.                                สันติแปลว่าอะไร?เป็นโลกิยะ หรือโลกุตตระ?

ตอบ สันติ แปลว่า ความสงบ ฯ เป็นได้ทั้งโลกิยะ และโลกุตตระ ฯ

๘.                                ในส่วนสังสารวัฏฏ์ สัตวโลกตายแล้วมีคติเป็นอย่างไร? มีอุทเทสบาลีแสดงไว้อย่างไร?

ตอบ  สัตวโลกตายแล้วมีคติเป็น๒คือ สุคติ และทุคติ ฯ

มีอุทเทสบาลีแสดงว่า

จิตฺเต สงฺกิลิฏทุคฺเคติ ปาฏิกงฺขา เมื่อจิตเศร้าหมองแล้ว

ทุคติเป็นอันต้องหวัง

จิตฺเต อสงฺกิลิฏฺเสุคติ ปาฏิกงฺขา เมื่อจิตไม่เศร้าหมองแล้ว สุคติเป็นอันหวังได้ ฯ

๙.                                  เจริญมรณัสสติอย่างไรจึงจะแยบคาย?

ตอบ เจริญพร้อมด้วยองค์๓คือ สติ ระลึกถึงความตาย๑ ญาณ รู้ว่าความตายจักมีแก่ตน๑

เกิดสังเวชสลดใจ๑ เจริญอย่างนี้ จึงจะแยบคาย ฯ

๑๐.     สมถะ กับ วิปัสสนา ให้ผลต่างกันอย่างไร?

ตอบ  ให้ผลต่างกันดังนี้

สมถะ ให้ผลคือทให้ใจสงบระงับจากนิวรณ์ทั้งา๕ ส่วนวิปัสสนา ให้ผลคือทให้ได้ปัญญาเห็นสภาวธรรม ตามความเป็นจริงฯ

ให้เวลา๓ ชั่วโมง