ปัญหาและเฉลยวิชาธรรม นักธรรมชั้นโท 2544

ปัญหาและเฉลยวิชาธรรม  นักธรรมชั้นโท

สอบในสนามหลวง

วันเสาร์ ที่  ๓  พฤศจิกายน  พ.ศ. ๒๕๔๔

๑.	๑.๑	กาม  และกามคุณ  มีอธิบายอย่างไร ?
	๑.๒	รูป เสียง กลิ่น รส โผฏฐัพพะ ทั้ง ๕ นี้ เพราะเหตุไรจึงเรียกว่า กามคุณ ?
๑.	๑.๑	กาม ได้แก่ ความใคร่ ความน่าปรารถนา ความพอใจ แบ่งเป็น กิเลสกาม  และวัตถุกาม ส่วนกามคุณ ได้แก่อารมณ์ที่น่าปรารถนา น่าใคร่ น่าพอใจ มี รูป  เสียง กลิ่น รส โผฏฐัพพะ  ซึ่งเป็นวัตถุกามนั่นเอง
	๑.๒	เพราะเป็นกลุ่มแห่งกาม  และเป็นสิ่งที่ให้เกิดความสุข  ความพอใจได้
๒.	๒.๑	คำว่า  อธิปเตยยะ  แปลว่าอะไร ?  มีอะไรบ้าง ?
	๒.๒	บุคคลผู้ถือความถูกต้องเป็นใหญ่ ทำด้วยอำนาจเมตตา กรุณา เป็นต้น จัดเข้าในอธิปเตยยะข้อไหนได้หรือไม่ ?
๒.	๒.๑	แปลว่า  ความเป็นใหญ่  มี  ๓  คือ             ๑) อัตตาธิปเตยยะ  ความมีตนเป็นใหญ่            ๒) โลกาธิปเตยยะ  ความมีโลกเป็นใหญ่            ๓) ธัมมาธิปเตยยะ  ความมีธรรมเป็นใหญ่
	๒.๒	จัดเข้าในธัมมาธิปเตยยะได้
๓.	๓.๑	ปาฏิหาริย์คืออะไร ? พระพุทธเจ้าทรงยกย่องปาฏิหาริย์อะไรว่าเป็นอัศจรรย์ยิ่งกว่าปาฏิหาริย์อื่น ?
	๓.๒	พุทธจริยา  และพุทธิจริต  ต่างกันอย่างไร ?
๓.	๓.๑	คือ การกระทำที่ให้บังเกิดผลเป็นอัศจรรย์ ทรงยกย่องอนุสาสนีปาฏิหาริย์ว่าเป็นอัศจรรย์ยิ่งกว่าปาฏิหาริย์อื่น
	๓.๒	พุทธจริยา  คือพระจริยาของพระพุทธเจ้า พุทธิจริต  คือผู้มีความรู้เป็นปกติ
๔.	๔.๑	กาม ภพ ทิฏฐิ อวิชชา เพราะเหตุไรจึงเรียกว่า โอฆะ โยคะ อาสวะ ?
	๔.๒	กิจในอริยสัจแต่ละอย่างนั้นมีอะไรบ้าง ?
๔.	๔.๑	เรียกว่า  โอฆะ  เพราะเป็นดุจกระแสน้ำอันท่วมใจสัตว์ เรียกว่า  โยคะ  เพราะประกอบสัตว์ไว้ในภพ เรียกว่า  อาสวะ  เพราะเป็นสภาพหมักหมมอยู่ในสันดาน
	๔.๒	มี  ๔  คือ            ๑) ปริญญา  กำหนดรู้ทุกขสัจ            ๒) ปหานะ  ละสมุทัยสัจ            ๓) สัจฉิกรณะ  ทำให้แจ้งนิโรธสัจ            ๔) ภาวนา  ทำมัคคสัจให้เกิด
๕.	๕.๑	กรรมฝ่ายอกุศลจัดเป็นมารอะไรในมาร ๕  ?  เพราะเหตุไรจึงได้ชื่อว่ามาร ?
	๕.๒	สุทธาวาสมีกี่ชั้น ?  อะไรบ้าง ?  เป็นที่เกิดของใคร ?
๕.	๕.๑	จัดเป็นอภิสังขารมาร,  ที่ได้ชื่อว่ามารเพราะทำให้เป็นผู้ทุรพล
	๕.๒	มี  ๕  ชั้นคือ            ๑) อวิหา            ๒) อตัปปา            ๓) สุทัสสา            ๔) สุทัสสี            ๕) อกนิฏฐา          เป็นที่เกิดของพระอนาคามี
๖.	๖.๑	อัญญสัตถุทเทสคืออะไร ?  หมายถึงผู้ประพฤติเช่นไร ?
	๖.๒	อัญญสัตถุทเทสต่างจากสังฆเภทอย่างไร ?
๖.	๖.๑	คือถือศาสดาอื่น  หมายถึงภิกษุผู้ไปเข้ารีตเดียรถีย์ คือหันเหไปนับถือศาสนาอื่นทั้งที่ยังถือเพศบรรพชิตอยู่  ต้องห้ามมิให้อุปสมบทอีก
	๖.๒	ต่างกัน คืออัญญสัตถุทเทสนั้น ละทิ้งศาสนาเดิมของตน เปลี่ยนไปนับถือศาสนาอื่น  แต่ไม่ทำลายพวกเดิมของตน ส่วนสังฆเภทนั้น ยังอยู่ในศาสนาเดิมของตน  แต่ทำลายพวกตนเองให้แตกแยกเป็นพรรคเป็นพวก
๗.	๗.๑	อะไรเรียกว่า  อนุสัย ?  เพราะเหตุไรจึงได้ชื่อเช่นนั้น ?
	๗.๒	การจ้องตาต่อตากับหญิงสาวแล้วชื่นใจ จัดเป็นเมถุนสังโยคได้หรือไม่ ? เพราะเหตุไร ?
๗.	๗.๑	กิเลสที่นอนเนื่องอยู่ในสันดาน เรียกว่าอนุสัย  เพราะกิเลสทั้ง ๗  อย่างล้วนเป็นกิเลสอย่างละเอียดที่นอนเนื่องอยู่ในสันดาน บางทีไม่แสดงอาการที่แท้จริงออกมาให้ปรากฏ ต่อเมื่อมีอารมณ์ภายนอกอย่างใดอย่างหนึ่งมายั่วยวน ก็แสดงออกมาให้ปรากฏและทำจิตให้ขุ่นมัว  เมื่อไม่มีอารมณ์มายั่วยวน ก็นอนสงบนิ่งอยู่ประหนึ่งว่าเป็นผู้ไม่มีกิเลส  เป็นอยู่เช่นนี้  จึงได้ชื่อว่าอนุสัย
	๗.๒	ได้  เพราะอาการเช่นนั้นอิงอาศัยกาม
๘.	๘.๑	พระพุทธคุณ  บทว่า  อรหํ  แปลว่าอย่างไรได้บ้าง ?
	๘.๒	พระสงฆ์ดีอย่างไร  จึงจัดว่าเป็นนาบุญของโลก ?
๘.	๘.๑	แปลว่า    เป็นผู้เว้นไกลจากกิเลสและบาปธรรม             เป็นผู้หักกำแห่งสังสารจักร            เป็นผู้ควรแนะนำสั่งสอนเขา             เป็นผู้ควรรับความเคารพนับถือของเขา            เป็นผู้ไม่มีข้อลับ ไม่ได้ทำความเสียหายอันจะพึงซ่อนเพื่อ            มิให้คนอื่นรู้
	๘.๒	พระสงฆ์เป็นผู้บริสุทธิ์  ทักขิณาที่บริจาคแก่ท่าน ย่อมมีผลานิสงส์ ดุจนาที่มีดินดีและไถดี พืชที่หว่านที่ปลูกลงย่อมเผล็ดผลไพบูลย์ จึง ชื่อว่านาบุญของโลก
๙.	๙.๑	กรรมหมายถึงการกระทำเช่นไร ?
	๙.๒	ทิฏฐธรรมเวทนียกรรม  และอุปปัชชเวทนียกรรม  คือกรรมเช่นไร ?
๙.	๙.๑	หมายถึงการกระทำทางกาย วาจา ใจ ที่มีเจตนาจงใจทำ เป็นได้ ทั้งฝ่ายดี  ฝ่ายชั่วหรือเป็นกลาง ๆ
	๙.๒	ทิฏฐธรรมเวทนียกรรม  คือกรรมให้ผลในภพปัจจุบัน อุปปัชชเวทนียกรรม  คือกรรมให้ผลในภพที่จะเกิดถัดไป
๑๐.	๑๐.๑	สัทธรรมในจรณะ ๑๕ คืออะไรบ้าง ?
	๑๐.๒	พาหุสัจจะ  ความเป็นผู้ได้ฟังมาก  หมายถึงฟังอะไร ?  ประกอบด้วยองค์เท่าไร ?  อะไรบ้าง ?
๑๐.	๑๐.๑	คือ        สัทธา  ความเชื่อ           หิริ  ความละอายแก่ใจ            โอตตัปปะ  ความเกรงกลัวผิด            พาหุสัจจะ  ความเป็นผู้ได้ฟังมาก            วิริยะ  ความเพียร            สติ  ความระลึกได้            ปัญญา  ความรอบรู้
	๑๐.๒	หมายถึงฟังธรรม ซึ่งไพเราะในเบื้องต้น ไพเราะในท่ามกลาง ไพเราะในที่สุด ประกอบด้วยอรรถ ด้วยพยัญชนะ ประกาศพรหมจรรย์บริสุทธิ์บริบูรณ์สิ้นเชิง ประกอบด้วยองค์  ๕  คือ           ๑) พหุสฺสุตา  ได้ยินได้ฟังมาก            ๒) ธตา  ทรงจำได้            ๓) วจสา  ปริจิตา  ท่องไว้ด้วยวาจา            ๔) มนสานุเปกฺขิตา  เอาใจจดจ่อ            ๕) ทิฏฺฐิยา  สุปฏิวิทฺธา  ขบด้วยทิฏฐิ