วิชาวินัยบัญญัติ นักธรรมชั้นโท 2544

ปัญหาและเฉลยวิชาวินัยบัญญัติ  นักธรรมชั้นโท

สอบในสนามหลวง

วันจันทร์ ที่  ๕  พฤศจิกายน  พ.ศ. ๒๕๔๔

๑.	๑.๑	พระวินัย  แบ่งออกเป็นกี่อย่าง ?  อะไรบ้าง ?
	๑.๒	จะปฏิบัติพระวินัยอย่างไร  จึงจะเรียกได้ว่า  พอดีพองาม ?
๑.	๑.๑	แบ่งออกเป็น  ๒  อย่างคือ             อาทิพรหมจริยกาสิกขาบท ๑   อภิสมาจาร ๑
	๑.๒	ต้องปฏิบัติพระวินัยโดยสายกลาง คือไม่ถือเคร่งครัดอย่างงมงาย จนเป็นเหตุต้องทำตนให้เป็นคนลำบาก  เพราะเหตุธรรมเนียมเล็ก ๆ น้อย ๆ อันขัดต่อกาลเทศะ และไม่สะเพร่ามักง่าย ละเลยต่อ ธรรมเนียมของภิกษุ จนถึงทำตนให้เป็นคนเลวทราม จึงจะเรียกได้ว่า  พอดีพองาม
๒.	๒.๑	ภิกษุผู้ไม่เอื้อเฟื้อในอภิสมาจารมีโทษอย่างไรบ้าง ?
	๒.๒	ภิกษุเปลือยกายด้วยอาการอย่างไรบ้าง ที่เป็นเหตุให้ต้องอาบัติและ ไม่ต้องอาบัติ ?
๒.	๒.๑	มีโทษปรับอาบัติถุลลัจจัยเป็นอย่างสูง  แต่มีน้อย  ส่วนมากปรับอาบัติทุกกฏเป็นพื้น
	๒.๒	ถ้าเปลือยกายเป็นวัตรอย่างเดียรถีย์  ต้องอาบัติถุลลัจจัย  ถ้าเปลือยกายทำกิจแก่กัน คือไหว้ รับไหว้ ทำบริกรรม ให้ของ รับของ  เปลือยกายในเวลาฉันและดื่ม  ต้องอาบัติทุกกฏ  แต่ในเรือนไฟและในน้ำ  ไม่ต้องอาบัติ
๓.	๓.๑	พระพุทธองค์ทรงอนุญาตผ้าสำหรับทำจีวรไว้กี่ชนิด ?  อะไรบ้าง ?
	๓.๒	วัสสิกสาฎกได้แก่ผ้าเช่นไร ?  มีจำกัดประมาณ กว้าง ยาว ไว้อย่างไร ?
๓.	๓.๑	ทรงอนุญาตไว้  ๖  ชนิดคือ            ๑) โขมะ  ผ้าทำด้วยเปลือกไม้            ๒) กัปปาสิกะ  ผ้าทำด้วยฝ้าย            ๓) โกเสยยะ  ผ้าทำด้วยไหม            ๔) กัมพละ  ผ้าทำด้วยขนสัตว์            ๕) สาณะ  ผ้าทำด้วยเปลือกป่าน            ๖) ภังคะ  ผ้าทำด้วยของ ๕ อย่างนั้น แต่อย่างใดอย่างหนึ่งปนกัน
	๓.๒	ได้แก่ผ้าอาบน้ำฝน มีจำกัดประมาณยาว ๖ คืบ  กว้าง ๒ คืบครึ่ง  แห่งคืบพระสุคต
๔.	๔.๑	อาจารย์ทางพระวินัยตามนัยอรรถกถามีเท่าไร ?  อะไรบ้าง ?
	๔.๒	อาจารย์เหล่านั้นทำหน้าที่ต่างกันอย่างไร ?
๔.	๔.๑	มี  ๔  คือ             ปัพพชาจารย์ ๑              อุปสัมปทาจารย์ ๑              นิสสยาจารย์ ๑              อุทเทสาจารย์ ๑
	๔.๒	ทำหน้าที่ต่างกัน  คือ            ปัพพชาจารย์  ทำหน้าที่ให้สรณคมน์เมื่อบรรพชา            อุปสัมปทาจารย์  ทำหน้าที่สวดกรรมวาจาเมื่ออุปสมบท            นิสสยาจารย์  ทำหน้าที่ให้นิสัย            อุทเทสาจารย์  ทำหน้าที่สอนธรรม
๕.	๕.๑	คำว่า  ถือนิสัย  หมายความว่าอะไร ?
	๕.๒	จงเขียนคำขอนิสัยอาจารย์พร้อมทั้งคำแปล
๕.	๕.๑	หมายความว่า ยอมตนอยู่ในความปกครองของพระเถระผู้มีคุณสมบัติควรปกครองตนได้ ยอมตนให้ท่านปกครองพึ่งพิงพำนักอาศัยท่าน
	๕.๒	คำขอนิสัยอาจารย์ว่าดังนี้  " อาจริโย  เม  ภนฺเต  โหหิ ,  อายสฺมโต  นิสฺสาย วจฺฉามิ " ซึ่งแปลว่า " ขอท่านจงเป็นอาจารย์ของข้าพเจ้า    ข้าพเจ้าจักอยู่อาศัยท่าน "
๖.	๖.๑	ภิกษุเช่นไร  ชื่อว่า  นวกะ  มัชฌิมะ  เถระ ?
	๖.๒	วัตรอันภิกษุควรประพฤติในคำว่า  วตฺตสมฺปนฺโน  นั้นคืออะไรบ้าง ?
๖.	๖.๑	ภิกษุมีพรรษาไม่ถึง  ๕  เรียกว่า  นวกะ ภิกษุมีพรรษาตั้งแต่  ๕  ขึ้นไป  แต่ยังไม่ถึง  ๑๐  เรียกว่า  มัชฌิมะ ภิกษุมีพรรษาตั้งแต่  ๑๐  ขึ้นไป  เรียกว่า  เถระ
	๖.๒	คือ        ๑) กิจวัตร  ว่าด้วยกิจอันควรทำ            ๒) จริยาวัตร  ว่าด้วยมารยาทอันควรประพฤติ            ๓) วิธิวัตร  ว่าด้วยแบบอย่าง
๗.	๗.๑	ภิกษุผู้อยู่จำพรรษาไม่ขาดย่อมได้อานิสงส์เท่าไร ?  อะไรบ้าง ?
	๗.๒	ภิกษุพึงประชุมกันสวดพระปาฏิโมกข์ในวันเช่นไรบ้าง ?
๗.	๗.๑	ได้อานิสงส์  ๕  คือ            ๑) เที่ยวไปโดยไม่ต้องบอกลาตามสิกขาบทที่ ๖ แห่งอเจลกวรรค            ๒) เที่ยวจาริกไปไม่ต้องนำไตรจีวรไปครบสำรับ            ๓) ฉันคณโภชน์  และปรัมปรโภชน์ได้            ๔) เก็บอติเรกจีวรไว้ได้ตามปรารถนา            ๕) จีวรที่เกิดขึ้นในที่นั้น  จักเป็นของได้แก่พวกเธอ
	๗.๒	ในวันพระจันทร์เพ็ญ (ดิถีขึ้น ๑๕ ค่ำ) วันพระจันทร์ดับ (ดิถีแรม ๑๕ ค่ำ หรือ ๑๔  ค่ำ)  และวันสามัคคี
๘.	๘.๑	ภิกษุจำพรรษา ๑ รูป ๒, ๓, ๔, ๕ รูป เมื่อถึงวันปวารณาพึงปฏิบัติอย่างไร ?
	๘.๒	เหตุที่ทำให้เลื่อนปวารณาได้มีกี่อย่าง ?  อะไรบ้าง ?
๘.	๘.๑	พึงปฏิบัติอย่างนี้  ภิกษุ  ๑  รูป  พึงอธิษฐานเป็นการบุคคล, ภิกษุ ๒, ๓, ๔ รูป พึงทำคณะปวารณา, ภิกษุ ๕ รูปขึ้นไปพึงทำสังฆปวารณา
	๘.๒	มี  ๒  อย่างคือ            ๑) ภิกษุจะเข้ามาสมทบปวารณาด้วย ด้วยหมายจะคัดค้าน                 ผู้นั้นผู้นี้  ทำให้เกิดอธิกรณ์ขึ้น            ๒) อยู่ด้วยกันเป็นผาสุก  ปวารณาแล้วต่างจะจากกันจาริกไปเสีย
๙.	๙.๑	การทำนอกรีตนอกรอยของสมณะ เรียกว่าอะไร ? มีกี่อย่าง ? อะไรบ้าง ?
	๙.๒	จงบอกความหมายของแต่ละอย่างด้วย
๙.	๙.๑	เรียกว่า  อุปปถกิริยา,  มี  ๓  อย่างคือ             อนาจาร ๑  ปาปสมาจาร ๑   อเนสนา ๑
	๙.๒	ความประพฤติไม่ดีไม่งาม และเล่นมีประการต่าง ๆ จัดเข้าในอนาจาร                        ความประพฤติเลวทราม  จัดเข้าในปาปสมาจาร ความเลี้ยงชีพไม่สมควร  จัดเข้าในอเนสนา
๑๐.	๑๐.๑	ลหุภัณฑ์ และครุภัณฑ์ที่เป็นของสงฆ์ คือของเช่นไร ? อย่างไหนแจกกันได้  และไม่ได้ ?
	๑๐.๒	วินัยกรรม  กับสังฆกรรม  ต่างกันอย่างไร ?
๑๐.	๑๐.๑	ลหุภัณฑ์ คือของเบา มีบิณฑบาต เภสัช กับบริขารที่จะใช้สำหรับตัว  คือบาตร จีวร ประคดเอว  เข็ม  มีดพับ มีดโกน เป็นของที่แจกกันได้ ครุภัณฑ์ คือของหนัก ไม่ใช่ของสำหรับใช้สิ้นไป เป็นของควรรักษาไว้ได้นาน เป็นเครื่องใช้ในเสนาสนะ หรือเป็นตัวเสนาสนะเอง ตลอดถึงกุฎีและที่ดิน เป็นของที่แจกกันไม่ได้
	๑๐.๒	ต่างกันอย่างนี้ กรรมที่ภิกษุแต่ละรูปหรือหลายรูปจะพึงกระทำตามพระวินัย เช่น การแสดงอาบัติ อธิษฐาน วิกัป เป็นต้น เรียกว่าวินัยกรรม กรรมที่ภิกษุครบองค์สงฆ์จตุวรรคเป็นต้น พึงทำเป็นการสงฆ์ เช่น  อปโลกนกรรม  ญัตติกรรม เป็นต้น  เรียกว่าสังฆกรรม