วิชาธรรม นักธรรมชั้นโท 2554

ปัญหาและเฉลยวิชาธรรม นักธรรมชั้นโท สอบในสนามหลวง

วันอังคาร         ที่ ๑๓ ธันวาคม             พ.ศ. ๒๕๕๔ 

            ในอริยบุคคล ๒ พระเสขะผู้ยังต้องศึกษา คือศึกษาเรื่องอะไร ? ผู้ศึกษาก ำลังสอบธรรมอยู่นี้เรียกว่าพระเสขะได้หรือไม่ ?

            คือศึกษา ในอธิสีล ในอธิจิต และในอธิปัญญา อีกอย่างหนึ่งหม ต้องศึกษาและต้องปฏิบัติเพื่อมรรคผลเบื้องสูงขึ้นไป ฯ ยังเรียกว่าพระเสขะไม่ได้ ถ้าไม่ใช่พระอริยบุคคล ๗ จ ำพวกเบื้อง

            มหาภูตรูปและอุปาทายรูปคืออะไร ?

            มหาภูตรูป คือ รูปใหญ่ ได้แก่ธาตุ ๔ มี ปฐวี อาโป เตโช วาโ อุปาทายรูป คือรูปอาศัยมหาภูตรูปนั้น ฯ

            ไตรวัฏฏะ อันได้แก่ กิเลสวัฏฏะ กัมมวัฏฏะ วิปากวัฏฏะ มีสภ เกี่ยวเนื่องวนกันไปอย่างไร ? ตัดให้ขาดได้ด้วยอะไร ?

            อย่างนี้ คือ กิเลสเกิดขึ้นแล้วให้ทกรรมครั้นท กรรมแล้วำ ำ ย่อมได้รับ วิบากแห่งกรรม เมื่อได้รับวิบาก กิเลสก็เกิดขึ้นอีก วนกันไปอ ได้ด้วยอรหัตตมรรคญาณ ฯ

            เมตตากับปรานีมีความหมายต่างกันหรือเหมือนกันอย่างไร ? และอย่า ก ำจัดวิตกอะไร ?

            เมตตาหมายถึงความรักใคร่หรือความหวังดี ปรานีหมายถึงความปรารถนา ผู้อื่นพ้นจากความทุกข์เข้าลักษณะแห่งกรุณา ฯ เมตตาก ำจัดพยา ปรานีก ำจัดวิหิงสาวิตก ฯ

            ทักขิณา คืออะไร ? ทักขิณานั้น จะบริสุทธิ์หรือไม่บริสุทธิ และในฝ่ายปฏิคาหกนั้น มีอะไรเป็นเครื่องหมาย ?

            คือ  ของท ำบุญ ฯ

ทักขิณาจะบริสุทธิ์ มีศีลมีกัลยาณธรรมเป็นเครื่องหมาย ทักขิณ มีทุศีลมีบาปธรรมเป็นเครื่องหมาย ฯ

            บทนมัสการพระธรรมว่า สฺวากฺขาโต ภควตา ธมฺโม ธมฺมํ นมสฺส ข้าพเจ้านมัสการพระธรรมอันพระผู้มีพระภาคเจ้าตรัสดีแล้ว ที่ว่า ตรัสดีแล้ว นั้นมีอธิบายอย่างไร ?

            มีอธิบายอย่างนี้คือ ดีทั้งในส่วนปริยัติและดีทั้งในส่วนปฏิเ ได้ชื่อว่าดีเพราะตรัสไม่วิปริต เพราะแสดงข้อปฏิบัติโดยล ำดับ มีความไพเราะในเบื้องต้น ท่ามกลาง ที่สุด พร้อมทั้งอรรถทั้ บริสุทธิ์บริบูรณ์สิ้นเชิง ในส่วนปฏิเวธนั้น ได้ชื่อว่าดี เพราะปฏิปทากับพระนิพพานย่อมสมควรแก่กันและกัน

            พระพุทธคุณว่า อรหํ ใช้เป็นคุณบทของพระสาวกได้ด้วยหรือไม่ ? ถ้าได้ จะมีค ำอะไรมาประกอบร่วมด้วย เป็นเครื่องหมายให้รู้ว่าเป ของพระศาสดาหรือของพระสาวก ?

            ได้ ฯ ส ำหรับพระศาสดา ใช้ว่า อรหํ สมฺมาสมฺพุทฺโธ แปลว่า พระอ ผู้ตรัสรู้ชอบเอง ส ำหรับพระสาวกใช้ว่า อรหํ ขีณาสโว แปลว่า พระอรหันต์ผู้มีอาสวะสิ้นแล้ว ฯ

  

            ค ำว่า พระสงฆ์ ในบทสังฆคุณนั้น ท่านประสงค์บุคคลเช่นไร ? จงจ ำแนกมาดู

  

            ท่านประสงค์พระอริยบุคคล ๔ คู่ ๘ บุคคล ซึ่งล้วนแต่ท่านผู มรรคผลทั้งสิ้น คือ พระโสดาปัตติมรรค พระโสดาปัตติผล คู่ ๑ พระสกทาคามิมรรค พระสกทาคามิผล คู่ ๑ พระอนาคามิมรรค พระอนาคามิผล คู่ ๑ พระอรหัตมรรค พระอรหัตผล คู่ ๑ ฯ

  

            พระบาลีว่า “อวิชฺชาปจฺจยา สงฺขารา” เพราะอวิชชาเป็นปัจจัย จึงม ดังนี้ ค ำว่า สังขารหมายถึงอะไร ? ได้แก่อะไรบ้าง ?

            หมายถึงสภาพผู้ปรุงแต่ง ฯ

ได้แก่๑.  ปุญญาภิสังขาร  อภิสังขารคือบุญ

                อปุญญาภิสังขาร  อภิสังขารคือบาป

๓.    อเนญชาภิสังขาร       อภิสังขารคืออเนญชา ฯ

๑๐.   ครุกรรม คืออะไร ? อนันตริยกรรมกับสมาบัติ ๘ เป็นครุกรรมฝ่า หรืออกุศล ?

  

๑๐. คือ       กรรมหนัก ฯ

อนันตริยกรรม       เป็นครุกรรมฝ่ายอกุศล

สมาบัติ ๘ เป็นครุกรรมฝ่ายกุศล ฯ

*********