วินัยบัญญัติ นักธรรมชั้นโท 2543

ปัญหาและเฉลยวินัยบัญญัติ  นักธรรมชั้นโท

สอบในสนามหลวง พ.ศ. ๒๕๔๓

วันเสาร์ ที่  ๑๘  พฤศจิกายน พ.ศ. ๒๕๔๓

------------------------------

๑.	๑.๑	สิกขาบทนอกพระปาฏิโมกข์เรียกว่าอะไร ?  ทรงบัญญัติไว้เพื่อประโยชน์อะไร ?
	๑.๒	กายบริหาร ข้อที่ ๓ และข้อที่ ๗ มีความว่าอย่างไร ?
๑.	๑.๑	เรียกว่า อภิสมาจาร ทรงบัญญัติไว้เพื่อความเป็นระเบียบเรียบร้อยของภิกษุ และเพื่อความงามของพระศาสนา เช่นเดียวกับตระกูลใหญ่ จำต้องมีขนบธรรมเนียมและระเบียบไว้รักษาเกียรติและความเป็นผู้ดีของตระกูล
	๑.๒	มีความว่าดังนี้
		ข้อที่  ๓  อย่าพึงไว้เล็บยาว การขัดมลทินหรือแคะมูลเล็บเป็นกิจควรทำ
		ข้อที่ ๗ อย่าพึงแต่งเครื่องประดับต่างๆ เช่น ตุ้มหู สายสร้อยและแหวน    เป็นต้น
๒.	๒.๑	บาตรที่ทรงอนุญาตมีกี่ชนิด ? อะไรบ้าง ?  บาตรแสตนเลสจัดเข้าในชนิดไหน ?
	๒.๒	บาตรที่ทรงห้ามมีกี่ชนิด ?  อะไรบ้าง ?
๒.	๒.๑	มี ๒ ชนิด คือ ๑ บาตรดินเผา ๒ บาตรเหล็ก บาตรแสตนเลสจัดเข้าในบาตรเหล็ก
	๒.๒	มี ๑๑ ชนิด คือ ๑ บาตรทอง  ๒ บาตรเงิน  ๓ บาตรแก้วมณี  ๔ บาตรแก้วไพฑูรย์ ๕ บาตรแก้วผลึก  ๖ บาตรแก้วหุง  ๗ บาตรทองแดง  ๘ บาตรทองเหลือง  ๙ บาตรดีบุก  ๑๐ บาตรสังกะสี  ๑๑ บาตรไม้
๓.	๓.๑	นิสัยคืออะไร ? เหตุให้นิสัยระงับมีเท่าไร ?  อะไรบ้าง ?
	๓.๒	ภิกษุเช่นไรควรได้นิสัยมุตตกะ ?
๓.	๓.๑	นิสัย คือ กิริยาที่พึ่งพิงของสัทธิวิหาริกและอันเตวาสิก ต่อพระอุปัชฌาย์และพระอาจารย์ เหตุให้นิสัยระงับจากพระอุปัชฌาย์ มี ๕ คือ ๑ หลีกไปเสีย  ๒ สึกเสีย            ๓ ตายเสีย  ๔ ไปเข้ารีตเดียรถีย์  ๕ สั่งบังคับ ส่วนเหตุให้นิสัยระงับจากพระอาจารย์ เพิ่มอีก ๑ ข้อ คือ อันเตวาสิกรวมเข้ากับพระอุปัชฌาย์ของเธอ
	๓.๒	ภิกษุผู้ควรได้นิสัยมุตตกะ คือ      ๑) เป็นผู้มีศรัทธา หิริ โอตตัปปะ วิริยะ สติ      ๒) เป็นผู้ถึงพร้อมด้วยศีล อาจาระ ความเห็นชอบ เคยได้ยินได้ฟัง           มามาก มีปัญญา      ๓) รู้จักอาบัติ มิใช่อาบัติ อาบัติเบา อาบัติหนัก จำพระปาฏิโมกข์ได้          แม่นยำ ทั้งมีพรรษาพ้น ๕
๔.	๔.๑	วัตรคืออะไร ?  มีกี่อย่าง ?  อะไรบ้าง ?
	๔.๒	วัตถุอนามาสคืออะไร ?  มีอะไรบ้าง ?
๔.	๔.๑	วัตรคือแบบอย่างอันภิกษุควรประพฤติในกาลนั้น ๆ ในที่นั้น ๆ ในกิจนั้น ๆ แก่บุคคลนั้น ๆ มี ๓ อย่าง คือ  ๑ กิจวัตร   ๒ จริยาวัตร   ๓ วิธิวัตร
	๔.๒	วัตถุอนามาส คือวัตถุไม่ควรจับต้อง มีดังนี้
		๑) ผู้หญิง รวมทั้งเครื่องแต่งกาย ทั้งรูปที่ทำมีสัณฐานเช่นนั้น และ           ดิรัจฉานตัวเมีย      ๒) ทอง เงิน และรัตนะ      ๓) ศัสตราวุธ      ๔) เครื่องดักสัตว์      ๕) เครื่องประโคมทุกอย่าง      ๖) ข้าวเปลือก และผลไม้อันเกิดอยู่ในที่
๕.	๕.๑	กิจอันสงฆ์จะพึงทำก่อนสวดปาฏิโมกข์มีกี่อย่าง ?  อะไรบ้าง ?
	๕.๒	สงฆ์สวดปาฏิโมกข์อยู่ ภิกษุอื่นมาถึง หรือมาถึงเมื่อสวดจบแล้ว พึงปฏิบัติ อย่างไร ?
๕.	๕.๑	มี ๙ อย่างคือ ๑ กวาดโรงอุโบสถ   ๒ ตามประทีป   ๓ ปูอาสนะ  ๔ ตั้งน้ำฉันน้ำใช้  ๕ นำปาริสุทธิของภิกษุผู้เจ็บไข้มา   ๖ นำฉันทะ ของเธอมาด้วย    ๗ บอกฤดู   ๘ นับภิกษุ   ๙ สั่งสอนนางภิกษุณี
	๕.๒	พึงปฏิบัติอย่างนี้ คือ ถ้าภิกษุมาใหม่มากกว่าภิกษุที่ประชุมกันอยู่ ต้องสวดตั้งต้นใหม่  ถ้าเท่ากันหรือน้อยกว่า ส่วนที่สวดไปแล้วก็แล้วกันไป ให้ภิกษุที่มาใหม่ฟังส่วนที่ยังเหลืออยู่ต่อไป ถ้ามาเมื่อสวดจบแล้ว แม้มากกว่า ก็ไม่ต้องสวดซ้ำอีก ให้ภิกษุที่มาใหม่บอกปาริสุทธิในสำนักภิกษุ     ผู้สวดผู้ฟังปาฏิโมกข์แล้ว
๖.	๖.๑	ความรู้อะไรบ้างที่จัดเป็นดิรัจฉานวิชา ?
	๖.๒	ภิกษุประพฤติเช่นไรเรียกว่าทำศรัทธาไทยให้ตกไป ?
๖.	๖.๑	ความรู้ที่จัดเป็นดิรัจฉานวิชา คือ
		๑) ความรู้ในทางทำเสน่ห์      ๒) ความรู้ในทางทำให้ผู้นั้นผู้นี้ถึงความวิบัติ      ๓) ความรู้ในทางใช้ภูตผีอวดฤทธิ์เดชต่าง ๆ      ๔) ความรู้ในทางทำนายทายทัก      ๕) ความรู้อันทำให้หลงงมงาย เช่น หุงปรอท
	๖.๒	ภิกษุรับของที่เขาถวาย เพื่อเกื้อกูลแก่พระศาสนาแล้ว ไม่บริโภค แต่ กลับนำไปให้แก่คฤหัสถ์เสีย ทำให้ผู้บริจาคเสื่อมศรัทธา เช่นนี้เรียกว่า ทำศรัทธาไทยให้ตกไป (ยกเว้น อนามัฏฐบิณฑบาต ทรงอนุญาตพิเศษ ให้แก่มารดาบิดาได้)
๗.	๗.๑	อเนสนาได้แก่อะไร ?  มีอะไรบ้าง ?
	๗.๒	การทำวิญญัติคือการทำอย่างไร ?  จัดเข้าในอุปปถกิริยาประเภทไหน ?
๗.	๗.๑	อเนสนาได้แก่ กิริยาแสวงหาเลี้ยงชีพในทางไม่สมควร แสดงโดยเค้ามี ๒ อย่างคือ
		๑) การแสวงหาเป็นโลกวัชชะ มีโทษทางโลก      ๒) การแสวงหาเป็นปัณณัตติวัชชะ มีโทษทางพระบัญญัติ
	๗.๒	การทำวิญญัติ คือ การออกปากขอของต่อบุคคลที่ไม่ควรขอ หรือในเวลาที่ไม่ควรขอ  เช่น ขอต่อคฤหัสถ์ที่ไม่ใช่ญาติ ไม่ใช่ปวารณา ขอในยามปกติที่มิได้ทรงอนุญาต เป็นต้น จัดเข้าในอุปปถกิริยาประเภทอเนสนา
๘.	๘.๑	จงให้ความหมายของคำว่า   กาลิก   ยาวกาลิก   ยามกาลิก   สัตตาหกาลิก ยาวชีวิก
	๘.๒	น้ำอ้อยเป็นกาลิกอะไร ?
๘.	๘.๑	กาลิก คือของที่จะพึงกลืนให้ล่วงลำคอลงไป ยาวกาลิก คือของที่ให้บริโภคได้ชั่วคราว ตั้งแต่เช้าชั่วเที่ยงวัน ยามกาลิก คือของที่ให้บริโภคได้ชั่วคราว คือ ๑ วัน กับ ๑ คืน สัตตาหกาลิก คือของที่ให้บริโภคได้ชั่วคราว ๗ วัน ยาวชีวิก คือของที่ให้บริโภคได้เสมอ ไม่จำกัดกาล
	๘.๒	ถ้าเป็นน้ำอ้อยสด จัดเป็นยามกาลิก ถ้าเป็นน้ำอ้อยเคี่ยวจนแข้นแข็ง จัดเป็นสัตตาหกาลิก
๙.	๙.๑	อุกเขปนียกรรม สงฆ์ควรทำแก่ภิกษุผู้ประพฤติเช่นไร ?
	๙.๒	อธิษฐาน (บริขาร) มีกี่อย่าง ?  อะไรบ้าง ?
๙.	๙.๑	ควรทำแก่ภิกษุผู้ต้องอาบัติแล้วไม่ยอมรับว่าเป็นอาบัติ ที่เรียกว่า ไม่เห็นอาบัติ หรือยอมรับว่าเป็นอาบัติแต่ไม่แสดง ที่เรียกว่า ไม่ทำคืนอาบัติ
	๙.๒	มี ๒ อย่างคือ
		๑) อธิษฐานด้วยกาย คือเอามือลูบบริขารที่จะอธิษฐานนั้นเข้า           ทำความผูกใจตามคำอธิษฐาน      ๒) อธิษฐานด้วยวาจา คือลั่นคำอธิษฐานนั้น ไม่ถูกของด้วยกายก็ได้
๑๐.	๑๐.๑	สมบัติของภิกษุในทางพระวินัยมีเท่าไร ?  อะไรบ้าง ?
	๑๐.๒	ภิกษุประพฤติเช่นไร ได้ชื่อว่า โคจรวิบัติ ?
๑๐.	๑๐.๑	มี ๔ คือ      ๑) สีลสมบัติ          ๒) อาจารสมบัติ          ๓) ทิฏฐิสมบัติ          ๔) อาชีวสมบัติ
	๑๐.๒	ภิกษุไปสู่บุคคลก็ดี สถานที่ก็ดี อันภิกษุไม่ควรไป คือ  หญิงแพศยา ๑     หญิงหม้าย ๑   สาวเทื้อ ๑   ภิกษุณี ๑  บัณเฑาะก์ ๑ ร้านสุรา ๑ ได้ชื่อว่า โคจรวิบัติ