วิชาธรรม นักธรรมชั้นเอก 2544

ปัญหาและเฉลยวิชาธรรม  นักธรรมชั้นเอก

สอบในสนามหลวง

วันเสาร์ ที่  ๓  พฤศจิกายน  พ.ศ. ๒๕๔๔

๑.	๑.๑	คำว่า มาร  และ บ่วงแห่งมาร  หมายถึงอะไร ?
	๑.๒	บุคคลจะพ้นจากบ่วงแห่งมารด้วยวิธีอย่างไรบ้าง ?
๑.	๑.๑	คำว่า มาร หมายถึงกิเลสกาม คือเจตสิกอันเศร้าหมอง ได้แก่  ตัณหา  ราคะ และอรติ เป็นต้น                       คำว่า บ่วงแห่งมาร หมายถึงวัตถุกาม ได้แก่ รูป เสียง กลิ่น รส และโผฏฐัพพะ
	๑.๒	ด้วยวิธี  ๓  อย่างคือ            ๑) สำรวมอินทรีย์    มิให้ความยินดีครอบงำในเมื่อเห็นรูป                เป็นต้นอันน่าปรารถนา            ๒) มนสิการกัมมัฏฐาน  อันเป็นปฏิปักษ์แก่กามฉันท์   คือ                อสุภะและกายคตาสติหรือมรณัสสติ            ๓) เจริญวิปัสสนา     คือพิจารณาสังขารแยกออกเป็นขันธ์                 สันนิษฐานเห็นเป็นสภาพไม่เที่ยง เป็นทุกข์ เป็นอนัตตา
๒.	๒.๑	ทุกขตา ความเป็นทุกข์แห่งสังขารนั้นกำหนดเห็นด้วยทุกข์กี่อย่าง ? อะไรบ้าง ?
	๒.๒	ความทุกข์ที่เกิดจากการต้องดิ้นรนต่อสู้ในการทำมาหากิน จัดเป็นทุกข์ชนิดไหน ?
๒.	๒.๑	ด้วยทุกข์  ๑๐  อย่างคือ            ๑) สภาวทุกข์            ๒) ปกิณกทุกข์             ๓) นิพัทธทุกข์            ๔) พยาธิทุกข์              ๕) สันตาปทุกข์             ๖) วิปากทุกข์            ๗) สหคตทุกข์            ๘) อาหารปริเยฏฐิทุกข์            ๙) วิวาทมูลกทุกข์         ๑๐) ทุกขขันธ์
	๒.๒	จัดเป็นอาหารปริเยฏฐิทุกข์
๓.	๓.๑	การพิจารณาแลเห็นสังขารโดยไตรลักษณ์  จัดเป็นวิสุทธิอะไร ?
	๓.๒	จงจัดวิสุทธิ ๗  ลงในไตรสิกขา ?
๓.	๓.๑	จัดเป็นทิฏฐิวิสุทธิ  ความหมดจดแห่งความเห็น
	๓.๒	๑) สีลวิสุทธิ  จัดเป็นศีล            ๒) จิตตวิสุทธิ  จัดเป็นสมาธิ            ๓) ทิฏฐิวิสุทธิ กังขาวิตรณวิสุทธิ มัคคามัคคญาณทัสสนวิสุทธิ                  ปฏิปทาญาณทัสสนวิสุทธิ ญาณทัสสนวิสุทธิ จัดเป็นปัญญา
๔.	๔.๑	วัฏฏะในบาลีว่า วฏฺฏูปจฺเฉโท หมายถึงอะไร ? วัฏฏะนั้นจะขาดได้อย่างไร ?
	๔.๒	บาลีแสดงปฏิปทาแห่งนิพพานว่า " สิญฺจ  ภิกฺขุ  อิมํ  นาวํ " ความว่า  " ภิกษุเธอจงวิดเรือนี้ "  คำว่า เรือ และ วิด ในบาลีนี้หมายถึงอะไร ?
๔.	๔.๑	วัฏฏะ หมายถึง  ความเวียนเกิดด้วยอำนาจกิเลส  กรรม  และวิบาก วัฏฏะนั้นจะขาดได้ด้วยการละกิเลสอันเป็นเบื้องต้นเสีย
	๔.๒	คำว่า เรือ หมายถึงอัตภาพร่างกาย คำว่า วิด หมายถึงบรรเทากิเลส และบาปธรรมให้เบาบางจนขจัดได้ขาด
๕.	๕.๑	ในส่วนสังสารวัฏฏ์  สัตวโลกตายแล้วมีคติเป็นอย่างไร ?
	๕.๒	ในข้อ ๕.๑  นั้นมีอุทเทสบาลีแสดงไว้อย่างไร ?
๕.	๕.๑	สัตวโลกตายแล้วมีคติเป็น  ๒  คือสุคติ  และทุคติ
	๕.๒	มีอุทเทสบาลีแสดงว่า            จิตฺเต  สงฺกิลิฏฺเฐ  ทุคฺคติ  ปาฏิกงฺขา                     เมื่อจิตเศร้าหมองแล้ว  ทุคติเป็นอันต้องหวัง          จิตฺเต  อสงฺกิลิฏฺเฐ  สุคติ  ปาฏิกงฺขา                     เมื่อจิตไม่เศร้าหมองแล้ว  สุคติเป็นอันหวังได้
๖.	๖.๑	คนโทสจริต  มีอุปนิสัยเป็นอย่างไร ? จะแก้ด้วยการเจริญกัมมัฏฐานบทใด ?
	๖.๒	การที่ท่านสอนให้เจริญเมตตาในตนก่อนแล้ว จึงแผ่ไปในชนอื่นนั้น มีเหตุผลอย่างไร ?
๖.	๖.๑	คนที่มีจิตมักฉุนเฉียวโกรธเคืองง่าย ๆ สันดานหนักไปในโทสะ มักก่อทุกข์โทมนัสให้แก่ผู้อื่น จัดเป็นคนโทสจริต มีโทสะเป็นเครื่องประพฤติเป็นปกติของตัว ควรเจริญกัมมัฏฐาน ๘ ประการ คือวัณณกสิณ ๔ กับพรหมวิหาร ๔
	๖.๒	มีเหตุผลดังนี้ คือจะได้ทำตนให้เป็นพยานว่า ตนนี้อยากได้แต่ความสุข  เกลียดชังทุกข์ และภัยต่าง ๆ ฉันใด สัตว์ทั้งหลายอื่น ๆ ก็อยากได้สุข  เกลียดชังทุกข์และภัยต่าง ๆ ฉันนั้น เมื่อเห็นดังนี้แล้ว จิตก็ปรารถนาให้สัตว์ทั้งสิ้นอื่น ๆ มีความสุขความเจริญ
๗.	๗.๑	วิปัลลาสคืออะไร ?  จำแนกโดยวัตถุเป็นที่ตั้งมีกี่อย่าง ?  อะไรบ้าง ?
	๗.๒	จะถอนวิปัลลาสนั้นได้เพราะเจริญธรรมอะไร ?
๗.	๗.๑	คือ  กิริยาที่ถือเอาโดยอาการวิปริตผิดจากความจริง มี  ๔  อย่างคือ            ๑) วิปัลลาสในของที่ไม่เที่ยงว่าเที่ยง            ๒) วิปัลลาสในของที่เป็นทุกข์ว่าเป็นสุข            ๓) วิปัลลาสในของที่ไม่ใช่ตนว่าเป็นตน            ๔) วิปัลลาสในของที่ไม่งามว่างาม
	๗.๒	วิปัลลาสในของที่ไม่เที่ยงว่าเที่ยง  จะถอนได้ด้วยอนิจจสัญญา วิปัลลาสในของที่เป็นทุกข์ว่าเป็นสุข  จะถอนได้ด้วยทุกขสัญญา วิปัลลาสในของที่ไม่ใช่ตนว่าเป็นตน  จะถอนได้ด้วยอนัตตสัญญา วิปัลลาสในของที่ไม่งามว่างาม  จะถอนได้ด้วยอสุภสัญญา
๘.	๘.๑	ผู้เจริญสติปัฏฐานต้องมีคุณสมบัติอะไรบ้าง ?
	๘.๒	ผู้เจริญสติปัฏฐานสมบูรณ์เต็มที่แล้ว  จะได้รับอานิสงส์เช่นใด ?
๘.	๘.๑	มี         ๑) อาตาปี  มีความเพียรแผดเผากิเลส            ๒) สมฺปชาโน  มีสัมปชัญญะ           ๓) สติมา  มีสติ
	๘.๒	ได้รับอานิสงส์ ๕ ประการดังนี้            ๑) ได้ความบริสุทธิ์           ๒) ได้ข้ามพ้นโสกะและปริเทวะ            ๓) ได้ความดับไปแห่งทุกข์และโทมนัส            ๔) ได้บรรลุธรรมที่ถูก            ๕) ได้ทำให้แจ้งพระนิพพาน
๙.	๙.๑	การพิจารณากองลมหายใจเข้าออก เพียงแต่รู้ว่าสั้นยาว ดังนี้ จัดเป็น สติปัฏฐานข้อไหน ?
	๙.๒	ในธัมมานุปัสสนาสติปัฏฐาน หัวข้อธรรมที่จะนำมาพิจารณานั้นมีอะไรบ้าง ?
๙.	๙.๑	จัดเป็นกายานุปัสสนาสติปัฏฐาน
	๙.๒	มี นิวรณ์ ๕  อุปาทานขันธ์ ๕  อายตนะ ๖  โพชฌงค์ ๗ และอริยสัจ ๔
๑๐.	๑๐.๑	อนิจจสัญญาในคิริมานนทสูตร  มีใจความว่าอย่างไร ?
	๑๐.๒	การพิจารณาอาทีนวสัญญาโดยย่อ  ได้แก่พิจารณาอย่างไร ?
๑๐.	๑๐.๑	มีใจความว่า  " ภิกษุในธรรมวินัยนี้ ไปในป่าก็ดี ไปที่โคนไม้ก็ดี ไปที่เรือนว่างเปล่าก็ดี ย่อมพิจารณาอย่างนี้ว่า รูป เวทนา สัญญา สังขาร  วิญญาณ ไม่เที่ยง ย่อมเป็นผู้พิจารณาเนือง ๆ โดยความไม่เที่ยงในอุปาทานขันธ์ทั้ง  ๕ "
	๑๐.๒	พิจารณาอย่างนี้ว่า  " กายนี้มีทุกข์มาก มีโทษมาก เหล่าอาพาธย่อมเกิดขึ้นในกายนี้ "