วิชาธรรม นักธรรมชั้นโท 2546

ปัญหาและเฉลยวิชาธรรม  นักธรรมชั้นโท

สอบในสนามหลวง

พ.ศ. ๒๕๔๖

๑.	๑.๑	เทสนา ๒ มีอะไรบ้าง ?
	๑.๒	เทสนา ๒ อย่างนั้นต่างกันอย่างไร จงอธิบาย ?
๑.	๑.๑	มี ปุคคลาธิฏฐานา มีบุคคลเป็นที่ตั้ง ๑ ธัมมาธิฏฐานา มีธรรมเป็น ที่ตั้ง ๑ ฯ
	๑.๒	ต่างกันอย่างนี้       การสอนที่ยกบุคคลมาเป็นตัวอย่าง เช่น ในมหาชนกชาดก  สอนเรื่องความเพียร โดยกล่าวถึงพระมหาชนกโพธิสัตว์ว่า ทรงมีความเพียรอย่างยิ่ง  พยายามว่ายน้ำในท่ามกลางมหาสมุทรที่กว้างใหญ่มองไม่เห็นฝั่งอย่างไม่ย่อท้อ ด้วยความุ่งมั่นที่จะถึงฝั่งให้ได้ เป็น ปุคคลาธิฏฐานา ฯ       ส่วนการยกธรรมแต่ละข้อมาอธิบายความหมายอย่างเดียว เช่น สติ  แปลว่า ความระลึกได้ หมายความว่า ก่อนจะทำ ก่อนจะพูดอะไร ต้องคิดให้รอบคอบเสียก่อน จึงทำ จึงพูดออกไป เป็นต้น เป็น ธัมมาธิฏฐานา ฯ
๒.	๒.๑	ญาณ ๓ ที่เป็นไปในอริยสัจ ๔ มีอะไรบ้าง ?
	๒.๒	ญาณ ๓ ที่เป็นไปในทุกขนิโรธ มีอธิบายอย่างไร ?
๒.	๒.๑	มี    ๑) สัจจญาณ    ปรีชาหยั่งรู้อริยสัจ       ๒) กิจจญาณ   ปรีชาหยั่งรู้กิจอันควรทำ       ๓) กตญาณ     ปรีชาหยั่งรู้กิจอันทำแล้ว ฯ
	๒.๒	มีอธิบายอย่างนี้          ๑) ปรีชาหยั่งรู้ว่า นี้ทุกขนิโรธ จัดเป็นสัจจญาณ         ๒) ปรีชาหยั่งรู้ว่า ทุกขนิโรธ เป็นสภาพที่ควรทำให้แจ้ง             จัดเป็นกิจจญาณ         ๓) ปรีชาหยั่งรู้ว่า ทุกขนิโรธ เป็นสภาพที่ควรทำให้แจ้ง             ทำให้แจ้งแล้ว จัดเป็นกตญาณ ฯ
๓.	๓.๑	คำว่า  “ โสดาบัน ”  แปลว่าอะไร ?
	๓.๒	พระอริยบุคคลชั้นโสดาบันนี้ ท่านละกิเลสอะไรได้ขาดบ้าง ?
๓.	๓.๑	โสดาบัน แปลว่า ผู้แรกถึงกระแสพระนิพพาน มีความไม่ตกต่ำเป็นธรรมดา จะต้องตรัสรู้ในภายภาคหน้า ฯ
	๓.๒	ท่านละสังโยชน์ได้ขาด ๓ อย่าง คือ       ๑) สักกายทิฏฐิ           ๒) วิจิกิจฉา               ๓) สีลัพพตปรามาส ฯ
๔.	๔.๑	ในอปัสเสนธรรม ข้อว่า  “ พิจารณาแล้วเสพของอย่างหนึ่ง ”  คำว่า “ ของอย่างหนึ่ง ”  ในข้อนี้ได้แก่อะไร ?
	๔.๒	ผู้พิจารณาตามข้อ ๔.๑ นั้น ได้ประโยชน์อย่างไร ?
๔.	๔.๑	ได้แก่ ปัจจัย ๔  บุคคล และธรรม เป็นต้น ที่ทำให้เกิดความสบาย ฯ
	๔.๒	ได้ประโยชน์อย่างนี้  คือ ทำกุศลที่ยังไม่เกิดให้เกิดขึ้น ทำกุศลที่เกิดขึ้นแล้วให้เจริญยิ่งขึ้น  ทำกิเลสและอกุศลที่เกิดขึ้นแล้วให้เสื่อมไป ฯ
๕.	๕.๑	คำว่า ทักขิณา ในทักขิณาวิสุทธินั้น หมายถึงอะไร ?
	๕.๒	ทักขิณาจะไม่บริสุทธิ์ และบริสุทธิ์ กำหนดรู้ได้อย่างไร ?
๕.	๕.๑	หมายถึง ของทำบุญ ฯ
	๕.๒	กำหนดรู้ได้อย่างนี้       ทั้งทายก ทั้งปฏิคาหกเป็นผู้ไม่บริสุทธิ์ ทักขิณานั้น  ชื่อว่า ไม่บริสุทธิ์ทั้งสองฝ่าย          ฝ่ายใดฝ่ายหนึ่งบริสุทธิ์  ชื่อว่าบริสุทธิ์ฝ่ายเดียว       ทั้งสองฝ่ายบริสุทธิ์  ชื่อว่าบริสุทธิ์ทั้งสองฝ่าย ฯ
๖.	๖.๑	ปัญจขันธ์ ได้ชื่อว่า มาร เพราะเหตุไร ?
	๖.๒	กิเลสมาร และมัจจุมาร จัดเข้าในอริยสัจข้อใดได้หรือไม่ ?   เพราะเหตุไร ?
๖.	๖.๑	เพราะบางทีทำความลำบากให้ อันเป็นเหตุเบื่อหน่าย จนถึงฆ่าตัวตายเสียเองก็มี ฯ
	๖.๒	ได้ ฯ กิเลสมาร จัดเข้าในทุกขสมุทัยสัจ เพราะกิเลสเป็นเหตุให้เกิดทุกข์  มัจจุมาร  จัดเข้าในทุกขสัจ  เพราะเป็นตัวทุกข์ ฯ
๗.	บุคคลผู้มีปกติต่อไปนี้ จัดเข้าในจริตอะไร ?  จะพึงแก้ด้วยธรรมข้อใด ?
	๗.๑	ผู้มีปกติรักสวยรักงาม
	๗.๒	ผู้มีปกตินึกพล่าน
๗.	๗.๑	จัดเข้าในราคจริต ฯ  จะพึงแก้ด้วยเจริญกายคตาสติ   หรืออสุภกัมมัฏฐาน ฯ
	๗.๒	จัดเข้าในวิตักกจริต ฯ  จะพึงแก้ด้วยเพ่งกสิณ หรือเจริญอานาปานสติ ฯ
๘.	๘.๑	พระสงฆ์ ในบทสังฆคุณ ๙ ท่านหมายถึงพระสงฆ์เช่นไร ?
	๘.๒	คำว่า “อุชุปฏิปนฺโน เป็นผู้ปฏิบัติตรง” คือปฏิบัติเช่นไร ?
๘.	๘.๑	หมายถึง พระสาวกผู้ได้บรรลุธรรมวิเศษ ฯ
	๘.๒	คือไม่ปฏิบัติลวงโลก ไม่มีมายาสาไถย ประพฤติตรง  ตรงต่อพระศาสดาและเพื่อนสาวกด้วยกัน ไม่อำพรางความในใจ ไม่มีแง่มีงอน ฯ
๙.	จงให้ความหมายของคำต่อไปนี้  ?
	๙.๑	อโหสิกรรม
	๙.๒	กตัตตากรรม
๙.	๙.๑	คือกรรมให้ผลสำเร็จแล้ว เป็นกรรมล่วงคราวแล้วเลิกให้ผล เปรียบเหมือนพืชสิ้นยางแล้ว เพาะไม่ขึ้น ฯ
	๙.๒	คือ กรรมสักว่าทำ  ได้แก่กรรมอันทำด้วยไม่จงใจ ฯ
๑๐.	๑๐.๑	ปังสุกูลิกังคะ  องค์แห่งผู้ถือผ้าบังสุกุลเป็นวัตร คืออย่างไร ?
	๑๐.๒	ธุดงค์ข้อใด ที่ภิกษุสมาทานสำเร็จด้วยอิริยาบถ ๓ คือ ยืน เดิน นั่ง ?
๑๐.	๑๐.๑	คือไม่รับจีวรจากทายก เที่ยวแสวงหาและใช้เฉพาะแต่ผ้าบังสุกุลมาเย็บย้อมทำจีวรใช้เอง ฯ
	๑๐.๒	คือ เนสัชชิกังคะ องค์แห่งภิกษุผู้ถือการนั่งเป็นวัตร ถือเฉพาะอิริยาบถ ๓ คือ ยืน เดิน และนั่งเท่านั้น ฯ